Female ward & Operation Theatre

Beste mensen! Vanwege slecht internet is het alweer een tijdje geleden dat ik een blog heb geüpload. Dit verslag is afgelopen vrijdag geschreven. Heb redelijk gruwelijke dingen meegemaakt, dus misschien wel interessant. Mijn belevenissen van afgelopen weekend zal ik (over)morgen proberen te verslaan.

Na de colleges van woensdag hadden we ’s middags een afspraak met Chris, een Amerikaan die werkt voor het MIAM (Malaria Institute At Macha). Aangezien meer dan de helft ziek, zwak en misselijk was, waren we maar met z’n vijven. Hij zou met ons de watertoren beklimmen (op vijf minuutjes loopafstand). Je kunt ‘m van ver zien, want het is relatief vlak en de toren steekt overal bovenuit. Binnenin was een trap naar de top. Niet een normale wenteltrap, meer een soort ladder. En dat een meter of 30 hoog waarbij het soms akelig smal werd. Eén verkeerde beweging en je zou hartstikke dood vallen; een niet al te geruststellende gedachte. Maar ook dit verslag is door mij geplaatst, dus ik leef nog.

Bovenop de toren werden we getrakteerd op een adembenemend uitzicht. Tot zo ver het licht reikte, kon je zien. Het dak had een diameter van zo’n zes meter, waarbij je moest oppassen dat je niet over kabels struikelde van de antenne voor ontvangst van internet en telefoonnetwerk. Nadat ik weer veilig beneden was aangekomen, voelde ik toch iets van opluchting. Maar het was absoluut de moeite waard om m’n leven te riskeren.

Om 18.00 uur kwamen we aan bij de Dormitory, waardoor we meteen aan tafel konden. De rest van de avond hebben we de foto’s gedeeld en wat aan onze ontspanning gedacht (Weerwolven van Wakkerdam!).

Gisterenochtend had ik weer dienst in het ziekenhuis. Om 07.30 uur had ik Morning Report, die niet veel inhield. Er waren drie artsen die spraken over beperkingen van de huidige communicatie en administratie. Daarna liepen Wieteke en ik naar de female ward, vergelijkbaar met de male ward: één grote zaal met 29 bedden en een soort serre met 10 bedden voor patiënten met open tuberculose. We liepen mee met de Zambiaanse dr. John. Prima arts, hij vroeg veel aan ons en betrok ons echt bij z’n onderzoeken. Ik zal een paar interessante casus vertellen.

Op het eerste bed lag een jong meisje die he-le-maal verbrand was. Dit keer niet door een traditional healer, maar door een ongeluk waarbij ook haar zusje (dat op dat moment op haar rug zat) ernstig verbrand was. Haar wonden moesten worden verschoond, ze kreeg antibiotica en men moest uitkijken voor nierfalen. Nadat hij het dossier al had weggelegd, vroeg ik of ze dan niet het creatinine van het meisje moesten meten voor controle van de nierfunctie. Dat vond hij wel een goed plan, dus hij pakte het dossier terug en schreef het erbij. Ik stond versteld, maar vond het wel tof.

Daartegenover lag een jonge vrouw van begin twintig die vannacht was opgenomen. Na 6 maanden had ze een miskraam gehad waarbij nog overblijfselen van de placenta in de baarmoeder aanwezig waren. Die moesten later die ochtend worden verwijderd op de operatiekamer. Zo lagen er nog twee patiënten, die allemaal naar OK werden gestuurd.

Een ander meisje was opgenomen met hevige buikpijn en bloedarmoede. Niet gek, want ze had echt een gigantische milt. We hebben afgelopen jaar redelijk vaak lichamelijk onderzoek van de buik gehad dat ik nu mooi kon toepassen. Diagnose: waarschijnlijk malaria.

Een vrouw van middelbare leeftijd lag op de afdeling na een trauma aan haar knie. Aan de hand van de röntgenfoto kon een fractuur worden uitgesloten. Ze had veel pijn en de knie was gezwollen, dus de arts besloot een punctie te doen om het gewricht te ontlasten. En dat gebeurde gewoon op de afdeling. Hij prikte een naald van zo’n 8 cm de knie in, waarop de vrouw het uitschreeuwde van de pijn. Een hoop bloed stroomde uit buisje in, maar nog niet genoeg. Hij roerde eens flink door het gewricht, wat de vrouw niet zo prettig vond. En dat liet ze merken. Na vier volle buisjes bloed vond hij het genoeg geweest en ging door naar de volgende patiënt.

Dit was een vrouw met ontzettend gele ogen en een grote lever: hepatitis. Er zijn geen onderzoeken in het Macha Mission Hospital die kunnen discrimineren tussen de verschillende typen hepatitis. Dat deerde niet, want geschikte antibiotica zijn toch onbetaalbaar. Vijf dagen vitaminen en het zou verholpen moeten zijn. Sure.

De laatste patiënt had een reumatoïde hartziekte en daardoor waarschijnlijk klepfalen. Ons werd aangeraden om met de stethoscoop het hart eens te beluisteren. Ook dit hebben we vaak geoefend, maar ieder wezen met functionerend gehoor had kunnen merken dat dit hart wel erg van slag was. Interessant, want je krijgt niet vaak de mogelijkheid om zoiets in real life te horen.

We gingen naar de onderzoekskamer, waar twee vrouwen klaar lagen voor vaginaal toucher om de baarmoederhals te onderzoek. Daarbij kon de arts voelen of er eventueel nog een (dode) foetus aanwezig was. Bij één van de vrouwen was dit het geval. Ik zal de details besparen. De arts vroeg of wij ook even wilden voelen. Dat aanbod heb ik op vriendelijk doch duidelijke wijze naast me neer gelegd.

Het werk op de female ward zat erop en het was pas 10.30 uur. Dr. John ging naar het Operation Theatre. Hij vond het zoals verwacht geen enkel probleem als we meegingen. Cool!

De eerste twee operaties waren D&C’s (dilatation & curretage): het verwijden van de baarmoederhals en het leegschrapen van de baarmoeder voor om resten van foetussen bij vrouwen met miskramen te verwijderen. Vraag me niet waarom, maar dit gebeurde in de gipskamer. Wieteke kreeg de oneerbiedige taak om de onderbroek van de vrouw uit te trekken; mij werd gevraagd om de anesthesie toe te dienen. In eerste instantie weigerde ik natuurlijk, maar na wat aandringen van dr. John heb ik de vrouw onder zijl gebracht. Hij vroeg of we medische studenten waren, waarop een bevestigend antwoord volgde. Toen sprak dr. John de magische woorden: “You’ll be a good doctor.” Die kon ik in mijn broekzak steken.

Zo’n operatie gaat er redelijk hardhandig aan toe. De patiënten worden in een typische gynaecologische houding gehangen (je kunt je er wel iets bij voorstellen; niet al te smakelijk) waarna dr. John een soort eendenbek gebruikte en met verschillende materialen de opening van de vrouwen beroerde. Het leek wel een reservoir van bloed. Uiteindelijk schraapte hij de hele baarmoeder leeg. Stukken foetus vlogen rechtstreeks de afvalbak in. Bizar. Tot zover de details.

Na de twee D&C’s werd er een man naar binnen gedragen met verband om z’n voet. Op z’n dossier stond de volgende tekst: “Wound was not fashioned. Foul smell.” Even de wond reinigen en opnieuw verbinden dus. De man werd niet onder narcose gebracht, want dat was niet nodig. Wieteke mocht het geïmproviseerde verband verwijderen, maar de man liet al snel blijken dat het redelijk gevoelig was. Lang verhaal kort: nadat het verband verwijderd was, bleek dat de man zijn tweede en derde teen had op een haartje na had afgehakt met een bijl. Ik schrok me wild. De tenen hingen slechts nog aan wat vel en waren al helemaal wit. De man kermde het uit van pijn. Echt onmenselijk. Daarop besloot dr. John om toch maar plaatselijk een verdoving toe te dienen. Moet je je voorstellen: je tenen hangen er bijna af en je krijgt nog eens een flinke spuit op nog geen twee centimeter afstand van de wond. Ik heb nog nooit iemand zo hard horen schreeuwen. Door merg en been ging het. Studenten die op de male ward meeliepen hadden het zelfs gehoord. Nadat de verdoving had aangeslagen, knipte dr. John de tenen eraf. Ze waren immers niet meer te redden. Wieteke kreeg de tenen in haar handen gedrukt voor een foto; dat vond hij wel grappig. Omdat er te weinig vlees was om de wond te hechten, knipte de arts er nog stukken bot af.

Dit was echt de meest gruwelijke operatie die ik ooit heb meegemaakt. Misschien nog wel het meest gekke was dat de patiënt gewoon bij bewustzijn was. Hij zag en hoorde alles gebeuren. En dat terwijl de chirurg compleet in een deuk lag na een grap van zijn assistent. Wat ik onvoorstelbaar vond, is dat die man het kon opbrengen om zijn been te laten liggen. Hij zat namelijk helemaal niet vastgebonden. Gelukkig voelde hij er op het laatste moment niet meer zo veel van, maar hij moet voor het leven getraumatiseerd zijn.

Vervolgens werd ons gevraagd om ene Muumba op te halen uit de wachtkamer. Verrek, dat was het jongetje waarbij ik vorige week had geassisteerd in de OK! Zijn verband (dat vastzat met een soort spalk van karton) moest worden vervangen. Hij zat moederziel alleen in de wachtkamer en later op een stoel voor de OK. Hij had al het gekrijs van de man met geamputeerde tenen gehoord. Sterker nog, hij kon tijdens die operatie gewoon meekijken vanaf zijn stoel, want de deur stond open. Dat moet vreselijk zijn voor zo’n kind.

Ook deze patiënt werd niet verdoofd. Heel voorzichtig werd het verband verwijderd, maar de jongen gilde het uit van de pijn. Hartverscheurend. Het duurde zeker 10 minuten voordat al het verband eraf was. De zweetdruppels liepen van zijn voorhoofd en druppelden via zijn neus naar beneden. Ook hierbij vond ik het verbazingwekkend dat de jongen zijn arm stil kon houden, ondanks alle pijn. Zijn vingers werden opnieuw verbonden en hij werd teruggestuurd naar de male ward. Wederom helemaal alleen.

Dit was de laatste OK voor die ochtend, volgens planning. Maar al snel kwam iemand met het nieuws dat nog geen uur geleden iemand met hevige buikpijn en ernstige vaginale bloedingen was binnengebracht. Drie maanden zwanger. Het bleek een incomplete abortus, waarbij de foetus nog in de baarmoeder zat. Het kwam neer op een D&C. Na wat problemen met de anesthesie schraapte dr. John een foetus van zo’n 4 cm uit de baarmoeder. Een hoop bloed achtervolgde de kleine foetus in de richting van de afvalbak. Nadat de vrouw weer enigszins was gefatsoeneerd, volgde de nuchtere woorden van dr. John: “This was the last patiënt. Lunch-time.” Alsof er niets was gebeurd.

Kortom, het was een enerverende dag waar ik nog wel even van moest bijkomen. ’s Middags hadden we geen college, dus hadden we een film aangezet. Binnen de kortste keren vielen er twee mensen in slaap: Wieteke en ik. We waren helemaal gesloopt van alles wat we die ochtend hadden meegemaakt. Ik ben nog even in de zon gaan liggen (de temperatuur blijft maar stijgen) en ben daarna een paar uur mijn bed in gedoken. Wat we gisteren hadden meegemaakt moet echt een nachtmerrie zijn voor iedere patiënt, en al helemaal als westerling.

’s Avonds gingen we met z’n allen eten in het restaurant in de buurt, op Leonore na. Zij had een migraineaanval en was niet in staat zichzelf te bewegen. De diarree was bij de meesten wel weggetrokken of in ieder geval gestabiliseerd. We kregen wat friet, hamburgers en pizza’s voorgeschoteld. Dat ging er bij de meesten wel in, ook al was het niet de kwaliteit die we gewend zijn. Maar goed, this is Africa. Op de terugweg was de maan voor het eerst géén spelbreker voor het zien van een schitterende sterrenhemel. Thuis aangekomen luisterden we nog wat muziek en zijn niet te laat naar bed gegaan. Het was de laatste avond dat we alleen in de Dormitory waren, want vanavond komt een groep van 17 Amerikaanse verpleegkundestudenten. Best jammer, want het was wel prima zo. Maar misschien ook wel leuk. Tot op heden heeft alles, maar dan ook alles goed uitgepakt, dus ik vrees nergens voor.

Vandaag had ik geen verplichtingen, dus heb goed geslapen tot 09.00 uur. Daarna even in de zon gezeten en aan m’n blog geschreven. Vanmiddag om 14.00 uur worden we opgehaald door de locals. Ik ga samen met Lucas naar de familie van Sibajene Hamoombe in Mizinga en we keren zondagavond weer terug. Verder hebben we geen idee want ons te wachten staat. Veel studenten zijn toch wel zenuwachtig over de omstandigheden waarin we terecht komen en de op de loer liggende diarree, maar ik laat het rustig op me af komen en heb er echt zin in!

Jullie horen na het weekend weer wat van me.

PS. Voor bizarre foto’s m.b.t. de geamputeerde tenen bent u wederom van harte uitgenodigd half november bij mij thuis.

PPS. Reacties zijn nog steeds welkom. Leuk om te lezen!