Het leven in Macha

Beste allen, ik heb weer genoeg meegemaakt voor een nieuw verslagje.

De eerste nacht in Macha was ondanks de hitte redelijk goed uit te houden. Na een aantal uitstapjes met Frank en Justin naar de vrouwenkamers - als reactie op gegil dat de komst van een nieuwe soort Tyrannosaurus deed vermoeden (het was een vriendelijke spin) en waar mijn vriendin nog van kan leren - kon ik de nodige uurtjes slaap pakken.

Wekker stond om 06.50 uur, aangezien er slechts mogelijkheid is te ontbijten van 07.00 – 07.30 uur. En tot mijn genoegen was het weer goed te eten: een paar geroosterde boterhammen, suiker, jam en warme rijstepap. We zijn nu nog de enigen in deze Macha Dormitory; over twee weken komt er een groep Amerikaanse verpleegkundestudenten waarmee we de badkamers en eetzaal zullen delen.

Vanaf 09.30 uur stond er een rondleiding op het programma door het Malaria Institute At Macha (MIAM), vlak naast onze slaapplaats. We werden ontvangen door de directeur, die ons een korte rondleiding gaf door zijn onderzoeksinstituut (stel je hier niet te veel bij voor) en wat vertelde over Macha. Gek genoeg behoorde hij tot het team dat we de dag daarvoor nog hadden ingemaakt met volleybal. Iemand anders nam de rondleiding over in het Macha Research Trust (waartoe het MIAM behoort). Hij vertelde o.a. over de mogelijkheden tot onderzoek en de nauwe samenwerking met het Erasmus MC en de Johns Hopkins University. Ze hadden twee jaar geleden een mooi apparaat vanuit Rotterdam gekregen waarmee PCR’s uitgevoerd konden worden, een belangrijke schakel in goede HIV-diagnostiek. Deze machine hield er helaas een paar jaar geleden mee op, waardoor alle bloedsamples van kinderen met verdenking op HIV naar Lusaka moeten worden gestuurd en de uitslag, als het meevalt, 8 maanden later bekend is. Ongelofelijk. In die tijd wordt natuurlijk geen kind behandeld. Gelukkig is er vanuit de regering steeds meer aandacht voor dit soort problemen. Als de tekortkomingen van het pand zijn weggewerkt, is er kans op een nieuwe, door de overheid gefinancierde PCR-machine.

Vervolgens kregen we een rondleiding door het Molecular Laboratory. Daar werd met name onderzoek gedaan naar de epidemiologie van malaria. De laatste jaren is in deze omgeving enorm veel moeite besteed aan de preventie van malaria. Onderzoekers trekken nu nog het land in om muggen te vangen. Via GPS-coördinaten wordt dan gekeken in hoeverre de uitroeiing in ieder gebied succesvol is.

‘s Middags hadden we een afspraak met Janneke van Dijk, in 2003 hierheen geëmigreerd en werkend als Clinical Research Director in het ziekenhuis. We kregen toelichting over de planning van de komende weken en werden voorgesteld aan wat medewerkers. De lunch volgde en om 14.30 uur werden we in het ziekenhuis (Macha Mission Hospital) verwacht voor een volgende rondleiding. Het huidige ziekenhuis is opgericht in 1957 (door dr. Thuma) en heeft een capaciteit van 208 bedden. Er wordt door 14 rurale gezondheidscentra in de omgeving patiënten doorverwezen naar het Macha Mission Hospital (een totale populatie van 158.000 mensen); het dichtstbijzijnde volgende ziekenhuis is namelijk 70 km verderop in Choma. Er is slechts één permanente arts aanwezig in Macha. Hij wordt vergezeld door steeds wisselende tropenartsen uit de omgeving, medical officers, interns en verpleegsters, die opgeleid worden in de lokale School of Nursing.

Het ziekenhuis is erg overzichtelijk met slechts 4 afdelingen: male ward, female ward, pediatrics (kinderen < 5 jaar) en maternity (zwangeren). Ook is er een röntgenafdeling, operatiekamer, laboratorium, apotheek, een polikliniek/spoedeisende hulpafdeling en aparte klinieken voor HIV-, tuberculose- en leprapatiënten. Het is compleet anders ingericht dan ik had verwacht. Iedere afdeling/kliniek heeft namelijk een eigen gebouw, verbonden door paden in een soort binnentuin. Overal lopen/staan/zitten mensen, vaak met kinderen. Wat ze daar doen? Geen idee, waarschijnlijk aan het wachten.

Een korte blik op alle afdelingen gaf me direct een beeld van de ernst. Onze begeleiding vond het niet zo prettig als er foto’s werden gemaakt, maar hopelijk krijgen we daar de komende dagen wel de kans voor. Niet omdat ik een ramptoerist wil uithangen, maar omdat de situatie gewoonweg niet te beschrijven valt. Hygiëne heeft men nog nooit van gehoord, wachttijden kunnen dagen in beslag nemen, airconditioning is nergens te bekennen. Op de mannenafdeling lag de patiënt in het eerste bed al bloed te spugen, in de operatiekamer vond een keizersnede plaats en op de kinderafdeling hing een kind aan z’n benen omhoog vanwege een bovenbeenfractuur. Ben benieuwd wat ik ga meemaken als ik daadwerkelijk ga meelopen op die afdelingen!

Na deze laatste rondleiding zat het programma voor die dag erop. Omdat het gros van de patiënten uit de wijde omgeving van Macha komt, wachten achter het ziekenhuis veel familieleden. Geen onderdak. Dagen-, wekenlang soms. Onvoorstelbaar.

Vlak daarnaast was zoals altijd een markt aan de gang. Denk dat ik daar iedere dag even langs ga, was stikgezellig! Op de markt zelf was niet veel te beleven, maar die mensen hadden nog nooit een fototoestel gezien. Ze snapten er werkelijk de ballen van. Al snel ging het de hele markt rond en wilde iedereen op de foto om zichzelf te zien. Heb zelden mensen zo snel in emotie zien omslaan: van complete verbazing naar de grootste hilariteit over hun eigen uiterlijk. Ze lagen helemaal in een deuk.

Stipt om 18.00 uur stond weer een overheerlijke maaltijd klaar en de rest van de avond hebben we de meest schitterende foto’s van elkaar bekeken. Met DJ Frank op de achtergrond en onder het genot van wat overgebleven M&M’s hebben we nog een beetje aan ons blog geschreven. Al redelijk vroeg sprong ik bovenin m’n stapelbed; al die indrukken werken toch wel wat vermoeiend, al kan ik dat tot op heden goed compenseren met de gigantische bron van energie die Afrika heet.

Vanochtend was de eerste keer dat ik me officieel in het ziekenhuis moest melden. Om 07.30 uur was de Morning Report van een uurtje waar ik samen met Justin, Leonore en Annet was ingedeeld. We hadden een overdracht van patiënten verwacht, maar het werd meer een soort van klinische les, in gezelschap van vijf artsen. De permanente arts hier in Macha is dr. John Spurrier, Amerikaans tropenarts die hier al 21 jaar woont. Hij had twee gezondheidswerkers uit Lusaka uitgenodigd om wat te vertellen over klompvoeten, een redelijk groot en invaliderend probleem in Afrika. Over de details van behandeling wisten de twee genodigden weinig te vertellen, waarna dr. Spurrier het overnam en wat discussies voerde met een andere arts. Op de vraag of we het desbetreffende kind met klompvoet konden zien, zei men dat dat bijna niet mogelijk was. Geen idee waar hij/zij op dit moment uithangt, dat kon overal op het terrein zijn, luidde het antwoord. Een uur later zat het er voor ons al weer op; onze collega-studenten gingen meelopen op de afdelingen.

Aangezien ik de rest van de ochtend vrij was, besloot ik met Justin een hardlooprondje te verkennen. Adembenemend mooi. Niet al te lang met 3,6 km, maar de omstandigheden maken het een ideale mogelijkheid tot wat lichamelijke activiteit. Een iets groter rondje brengt ons langs de Macha Dam, wat een prima alternatief is. We kwamen onderweg een Amerikaan tegen die ons uitnodigde om eens met hem mee te lopen. Iedere dinsdag en zaterdag rond 17.30 uur. “Hoe ver?”, vroegen we. Dinsdag 8 km, zaterdag 16 km. Ik wenste hem een fijne dag, en wellicht tot over een week of drie. Geen haar op m’n hoofd die er aan denkt om 16 km te gaan rennen.

Daarna lekker gedoucht en wat literatuur gelezen als voorbereiding op het college dat we van 14.00 – 16.00 uur kregen. In de tussentijd druppelden de andere studenten binnen, waaronder degenen die op de OK hadden meegelopen en al een keizersnede hebben meegemaakt. Bizar. Verder ook alleen maar mooie verhalen over andere afdelingen waar ik nog mee ga lopen. Heb er nu al zin in!

Het college kregen we van dr. Phil Thuma (zoon van dé oprichter van het ziekenhuis). Hij had een leuk verhaal over Zambia, Macha en de Batonga cultuur. Tijdens het college viel de stroom drie keer uit, waar we volgens hem maar beter aan kunnen wennen. Hij vond het bovendien maar vreemd dat we in dit seizoen kwamen. Zijn vrouw vluchtte bewust naar de VS; hij noemde oktober dan ook de ‘suicide month’ vanwege de hitte.

Teruggekomen in onze Dorm was de stroomstoring weer verholpen en gingen de meesten verder aan hun blog, totdat er op de deur werd geklopt. Stonden 5 kleine Zambiaantjes die zich verveelden. Met wat bellenblaasspullen, oude voetbalschoentjes en jongleerballen hadden ze het prima naar hun zin.

Morgen ben ik vrij geroosterd in het ziekenhuis, maar heb naast het dagelijkse college nog genoeg te doen, zoals het onderzoek dat aan het eind van ons verblijf gepresenteerd moet worden aan de artsen/onderzoekers.

Amuene kabotu!

PS. Bij het vorige verslag heb ik wat foto’s van de Dormitory toegevoegd.